Dlaczego logopedzi zalecają, aby podczas różnych zajęć dzieci lepiły ludziki z plasteliny? Czy układanie puzzli pomoże mojemu dziecku w nauce mowy? No i co ma wspólnego ręka z językiem?
W artykule tłumaczymy, gdzie w mózgu „powstaje” mowa i dlaczego zajęcia u logopedy to nie tylko ćwiczenia buzi i języka. Zachęcamy też do wprowadzenia prostych zabaw w domu, które wesprą rozwój mowy u dzieci.
Zajęcia logopedyczne dla dzieci
Czy wiesz, że w procesie powstawania i rozumienia mowy uczestniczy kilka obszarów mózgu? Na zajęciach logopedycznych terapeuta bardzo często wprowadza ćwiczenia logopedyczne niezwiązane bezpośrednio z mową i komunikacją. Dlaczego tak jest?
Ośrodki odpowiedzialne za mowę znajdują się najczęściej w dominującej półkuli mózgowej. Ośrodek Broki (zwany czasem ośrodkiem Broca) odpowiedzialny jest za generowanie mowy (artykulację), a ośrodek Wernickiego odpowiada za rozumienie mowy.
Oprócz tych dwóch kluczowych ośrodków w procesie mówienia i rozumienia mowy biorą również udział pola ruchowe zlokalizowane w płacie czołowym, obszary znajdujące się w korze limbicznej, móżdżek oraz pola kojarzeniowe.
Logopedia dla dzieci – ćwiczenia buzi, języka i… dłoni!
Ośrodek Broki, zwany również ośrodkiem ruchowym mowy, połączony jest ściśle z ośrodkiem ruchowym ręki. Ośrodki te zlokalizowane są bardzo blisko siebie w korze mózgowej. Pobudzając jeden z tych ośrodków (mowy lub ręki) poprzez odpowiednią stymulację, wpływamy także na pracę drugiego z nich. No i część zagadki wyjaśniona. Ćwiczysz rękę, ćwiczysz też mowę!
Wydawanie dźwięków to złożony i skomplikowany ruch narządów artykulacyjnych (m.in. języka, warg, żuchwy) i jest efektem współdziałania wielu grup mięśniowych w obrębie twarzy dziecka.
Obniżone napięcie mięśniowe powoduje problemy z artykulacją – mówieniem lub wypowiadaniem poszczególnych głosek. Dzieci, u których występują problemy w zakresie motoryki małej, czyli prawidłowej pracy rąk (palców i dłoni), często mają też problemy z prawidłowym kształtowaniem się mowy, szczególnie mowy czynnej – mówieniem.
Ćwiczenia motoryki małej jako dobre uzupełnienie zajęć logopedycznych
Wiemy już, że ćwiczenie mięśni dłoni, precyzji ruchów wpływa również pośrednio na stymulację obszaru mózgu odpowiedzialnego za mowę. Dlatego też u wielu dzieci ćwiczenia z zakresu motoryki małej są ważną częścią terapii mowy i uzupełnieniem zajęć logopedycznych.
Aktywności wprowadzane podczas ćwiczeń logopedycznych, takie jak: zabawy paluszkowe, nawlekanie, przesypywanie, nakładanie przedmiotów na drążek, lepienie z plasteliny i budowanie z klocków usprawniają dłonie i mają też za zadanie stymulowanie obszaru ruchowego mowy.
Proponuj dziecku w domu zabawy manualne, które wesprą jego rozwój. Angażuj dziecko w prace domowe, które będą dostosowane do wieku dziecka i pomogą mu ćwiczyć się w precyzji. Wspieraj dziecko w próbach samodzielnego ubierania się, samoobsługi. Obserwuj w ilu codziennych sytuacjach dziecko może rozwijać swoje umiejętności manualne, doskonalić precyzję ruchu palców i całych dłoni.
Ćwiczenia lewopółkulowe a rozwój mowy u dziecka
Lewa półkula mózgu odpowiada za myślenie logiczne, porządkowanie, wnioskowanie, umiejętność pisania i czytania, odbieranie i różnicowanie dźwięków mowy, a także za dokonywanie złożonych operacji werbalnych.
Zatem stymulacja pracy lewej półkuli mózgu kto wsparcie zajęć logopedycznych jest konieczna!
Podczas codziennych zajęć w przedszkolu i w domu ćwiczmy z dziećmi układanie sekwencji, szeregów, szukanie podobieństw i odwzorowywanie. Elementy tych aktywności można bez większego wysiłku wprowadzić do codziennych aktywności. Poprzez ćwiczenia lewopółkulowe dziecko uczy się zauważać i stosować określone reguły, stosunki pomiędzy przedmiotami, a także przyswaja podstawową zasadę porządkowania od lewej do prawej, co będzie bardzo istotne podczas nauki pisania.
Autorka tekstu: Kinga Mikołajczak, pedgagożka specjalna, logopedka. W ProFamilia prowadzi indywidualne zajęcia z logopedii, terapii pedagogicznej i terapii ręki.
